شب عاشورای سیدالشهدا(ع) است. شب شهادت وجود مقدس ابا عبدالله(ع) را به مولایمان امام زمان(عج)، رهبر بزرگوارمان و همه شما عزیزانی که در این مجلس حضور دارید تسلیت عرض می‌کنم. ان‌شاءالله عزاداری‌هایمان تا کنون قبول شده باشد و بعد از این هم در ایام محرم و صفر توفیق عزاداری و اظهار ارادت به ساحت مقدس ابا عبدالله(ع) را داشته باشیم. 

 

 

یکی از بهترین و ارزشمندترین صفات انسانی و الهی غیرت است. صفتی که اولین وجودی که در عالم این صفت را دارد، وجود مقدس خود خداوند است. امام صادق(ع) در روایتی فرمودند: «اِنَّ اللّه َغَیُورٌ یُحِبُّ کُلَّ غَیور»، خداوند متعال غیور است و هر غیرتمندی را دوست دارد. غیرت یعنی انسان نسبت به محترمات و حریم‌ها و چیزهایی که مورد علاقه‌اش هست حساس باشد؛ نسبت به ناموسش بی‌تفاوت نباشد و اگر غیر خواست به حریم او تعرض کند، احساس مسئولیت کند و واکنش نشان بدهد. وجود مقدس خداوند متعال هم ناموس دارد. چیزهای محبوب و مورد علاقه خداوند متعال ناموس الهی هستند که از آنها دفاع می‌کند. آنها محترمات الهی هستند، از جمله دین خدا، احکام الهی، قرآن، اولیا و انبیای الهی، حقوق مؤمنین و... همه اینها محترمات الهی هستند که پروردگار عالم از آنها دفاع می‌کند. از این نظر اولین غیور در عالم خود خداوند متعال است و این صفت را در هر کسی ولو مشرک و غیرمسلمان دوست دارد. این صفت، ارزشمند و کمال است. در روایتی از امام باقر(ع) آمده است که دستور اعدام تعدادی از مشرکین که با مسلمانان جنگیده و مستحق اعدام بودند، صادر شد. پیغمبر اکرم(ص) فرمودند یکی از آنها را نکشید. او را جدا و بقیه را اعدام کردند. او خدمت پیغمبر(ص) رسید و پرسید: «چرا مرا نکشتید؟» پیغمبر(ص) فرمودند: «الان جبرئیل از طرف خداوند متعال نازل شد و فرمود در تو پنج صفت هست که خداوند آنها را دوست دارد: اول صداقت، دوم شجاعت، سوم سخاوت، چهارم اخلاق خوشی که با خانواده و اطرافیانت داری و پنجم «الْغَیْرَةَ الشَّدِیدَةَ عَلَى حَرَمِك»، نسبت به حَرَمت غیرت داری. خداوند این پنج صفت تو را دوست دارد. نه اینکه شرک تو را دوست داشته باشد که ندارد، ولی این صفات هر جا که باشند ارزشمندند.» طرف که خودش را می‌شناخت، گفت: «عجب خدا و عجب پیامبری که این‌گونه از اوصافم خبر می‌دهد» و همان جا خدمت پیامبر اکرم(ص) مسلمان شد و بعد هم در یکی از غزوات به شهادت رسید. 

 

 

این صفت در هر کسی که باشد خداوند دوست دارد، کما اینکه آدم بی‌غیرت را ولو عابد باشد مبغوض می‌دارد و بدش می‌آید. در جلد 97 بحارالانوار، از امام صادق(ع) نقل شده است که قومی مشمول عذاب بود و دو ملک برای عذاب آن قوم فرستاده شدند. اینها وقتی نازل شدند، دیدند در آن قوم، مرد زاهد و عابدی است که دارد تضرع و مناجات می‌کند. از خداوند متعال پرسیدند: «آیا این هم جزو کسانی است که باید عذاب شود؟» پروردگار عالم فرمود: «کار خودتان را بکنید. وَ اِن ذلِکَ لَمْ یَتَمَعَّرْ وَجْهَهُ قَطُّ غَضَباً لِی: این آدمی است که به خاطر من اخم نکرده، هیچ جا خشم نداشته و به خاطر من هیچ جا غضب نکرده است. این را هم عذابش کنید. غیرت دینی نداشته است.» 

 

 

ما معمولاً وقتی کلمه غیرت را می‌شنویم، بیشتر غیرت ناموسی به ذهنمان می‌آید، ولی غیرت اقسامی دارد. حداقل سه قسم مهم غیرت داریم. اولین قسم آن غیرت ملی است که انسان نسبت به ملت، آب و خاک خود احساس مسئولیت کند و تعهد داشته باشد. غیرت ملی غیر از ملی‌گرایی است. غیرت ملی این است که انسان نسبت به ارزش‌ها، افتخارات، پشتوانه‌های فرهنگی و تمدنی ملت خود که هویت او را تشکیل می‌دهند، بی‌تفاوت نباشد و نسبت به آنها احساس مسئولیت و از آنها دفاع کند. این چیز بدی نیست. البته این حدیث خیلی محکم نیست، ولی نقل شده است که: «حُبُّ الوَطَن مِنَ الایمان» که می‌تواند ناظر به همین معنا باشد. وطن را دوست داشتن و پاسداری از ارزش‌ها و افتخارات ملت خود و دفاع از آنها ویژگی ارزشمندی است.

 

اما ملی‌گرایی بیشتر ناظر به نفی ارزش‌های ملل دیگر و تقابل با آنهاست. ملی‌گرایی تعصب افراطی روی ملت خود و نفی ارزش‌های ملل دیگر و حق را پوشاندن است، چون ملت‌های دیگر هم ممکن است ارزش‌هایی داشته باشند. انسان نباید آن ارزش‌ها را بپوشاند و انکار کند. امروز ما از سردار ملی و سالار ملی ـ ستارخان و باقرخان ـ می‌شنویم که برای استقلال و عزت وطن و آب و خاکشان مبارزه ‌کردند. اینها مشروطه‌خواه بودند و با استبداد داخلی می‌جنگیدند. همان موقع وقتی دیدند انگلیس‌ها در مشروطه نفوذ کرده‌اند و آنها هم دارند دم از مشروطه می‌زنند، در عین مبارزه با استبداد، با انگلیس‌ها هم مقابله می‌کردند، چون عزّت ایران را می‌خواستند. در آن گیر و دار که این خطر وجود داشت که از طرف انگلیس‌ها حذف شوند، از طرف کنسولگری روسیه برای ستارخان پیغام آمد که اگر به کنسولگری روسیه پناه بیاوری، ما از تو دفاع می‌کنیم و او آن جمله معروف را گفت که من زیر بیرق اباالفضل(ع) هستم، بیرق روسیه را نمی‌خواهم. ما امروز او را به عنوان یک مرد غیرتمند تحسین می‌کنیم. 

 

 

ما امروز رئیس‌علی دلواری بزرگوار را تحسین می‌کنیم که با همراهی تنگستانی‌ها و دشتستانی‌های بوشهر در مقابل انگلیسی‌ها ایستاد و مردانه جنگید و به شهادت رسید و آنها را با غیرت می‌دانیم. ما کسی مثل شاه سلطان حسین صفوی را بی‌غیرت می‌دانیم که در فتنه‌ای که در ایران رخ داد و تجاوزاتی که به ایران صورت گرفت، دست روی دست گذاشت تا وقتی که محمود افغان و سربازانش به دروازه‌های اصفهان که در آن زمان شهر بزرگ صفویه بود، رسیدند و او به ‌جای اینکه بایستد و دفاع کند، خودش جلو رفت و تاجش را برداشت و روی سر محمود افغان گذاشت و دخترش را پیشکش کرد. او اگر می‌ایستاد و مقاومت می‌کرد و تعدادی هم کشته می‌داد، کشته‌ها بسیار کمتر از وقتی می‌شد که آنها وارد اصفهان شدند و کشتار زیادی کردند و اسم بی‌غیرتی هم روی او ماند. 

 

البته غیرت ملی فقط در بحث نظامی‌گری نیست. آن جوان نخبه‌ای هم که می‌رود و در  خارج از کشور ادامه تحصیل می‌دهد و در آنجا می‌تواند بار خود را ببندد، ولی برمی‌گردد و به این کشور خدمت می‌کند، او هم غیرت ملی دارد. آن سرمایه‌داری که می‌تواند پولش را ببرد و در جای دیگری سرمایه‌گذاری کند و امکانات بهتر و رفاه بیشتری هم داشته باشد، ولی در کشور خودش می‌ماند و با مشکلات و موانع می‌سازد و خدمت می‌کند، او هم غیرت دارد. این هم یکی از اقسام غیرت است که بسیار ارزشمند است. 

 

 

قسم دوم غیرت، غیرت ناموسی است که انسان نسبت به ناموس و حریم خود غیرت داشته باشد و به هیچ‌وجه  به غیر اجازه ندهد که وارد حریمش شود. نه فقط نسبت به ناموس خود که چون مسلمان است، اگر به ناموس دیگری هم تعرض شود، نباید ساکت بنشیند،  اگرچه غیرمسلمان، اما مظلوم باشد. 

 

حتماً در نهج‌البلاغه خوانده‌اید که زمانی لشکریان معاویه به یکی از شهرهای مرزی حکومت حضرت تجاوز کردند. حضرت وقتی شنید که از پای یک زن یهودی خلخالش را ربوده‌اند، فرمود اگر مسلمانی از شنیدن چنین ظلمی که بر یک زن یهودی که شهروند حکومت اسلامی است روا داشته شده است، دق کند، او را ملامت نمی‌کنم: «مَا كَانَ بِهِ مَلُوماً بَلْ كَانَ بِهِ عِنْدِي جَدِيراً».

 

وقتی می‌شنویم که داعشی‌های خبیث یکی از منابع درآمدشان فروش زن‌های مسیحی و ایزدی به عنوان برده جنسی است و هر زن مظلوم مسیحی یا ایزدی هفت تا هشت هزار دلار به اسرائیل می‌فروشند، از این همه نامردی تنفر پیدا می‌کنیم. آدمی که غیرت ناموسی دارد، صرفاً نسبت به ناموس خودش باغیرت نیست، بلکه ناموس مسلمان یا مظلوم دیگر هم برایش محترم است و باید نسبت به او هم غیرت داشته باشد. 

 

خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله مرعشی نجفی را. در زمان جوانی و هنگامی که رضاخان قانون کشف حجاب را اجرا می‌کرد، نقل می‌کنند که رئیس شهربانی قم که آدم هیکل‌مند، لات و قلدری بود، وارد حرم حضرت معصومه(س) شد و به قسمت خانم‌ها رفت و چادرهایشان را ‌کشید. هیچ‌ کس جرئت نداشت کاری بکند و فقط صدای فریاد یا اباالفضل(ع) یا صاحب‌الزمان(عج) به گوش می‌رسید. می‌گویند ایشان که وارد حرم حضرت معصومه(س) شد و صدای جیغ و فریاد شنید، پرسید: «چه خبر است؟» جواب دادند فلانی دارد چادر زن‌ها را می‌کشد. ایشان شتابان رفت و سیلی محکمی به گوش رئیس شهربانی قم زد که برق از چشمش پرید، چون باور نمی‌کرد که کسی بیاید و او را این ‌طور بزند. چند لحظه‌ای بهتش زد و بعد آقای مرعشی نجفی را تهدید کرد که حسابت را می‌رسم که البته خدا به او امان نداد. آدم غیرتمند نسبت به ناموس دیگران هم بی‌تفاوت نیست. 

 

 

درست است که امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که بی‌حیایی، بی‌عفتی و بی‌غیرتی ترویج می‌شود، ولی در کشور امام زمان(عج)، گاهی اوقات انسان صحنه‌هایی را می‌بیند که حاکی از کم شدن غیرت در بعضی از مردهاست.مردی که همسر، دختر و خواهرش با موی افشان و لباس تنگ و رنگارنگ خودش را تابلو می‌کند و به دیگران ارائه می‌دهد و دستش هم در دست یک مرد نامحرم هست، غیرت ندارد. در قضیه بی‌حجابی ـ حالا در کشور ما که بی‌حجابی به آن معنا وجود ندارد ـ یا بدحجابی باید اول یقه مرد را گرفت. در روایتی از امیرالمؤمنین(ع) آمده است که فرمود: «ای مردان کوفه! به من خبر رسیده است که در بعضی از کوچه‌های بازار که ازدحام جمعیت زیاد است، زنان شما تنه به تنه مردان می‌زنند و راه می‌روند. شما خجالت نمی‌کشید؟ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ لَا یَغَار. خدا لعنت کند کسی را که غیرت ندارد.» امیرالمؤمنین(ع) یقه مردان کوفه را چسبید. 

 

اشتباهی که ما الان داریم مرتکب می‌شویم این است که بلندگو به دست گرفته‌ایم و می‌گوییم خانم! حجاب! خانم! حجاب! باید بلندگو به دست بگیریم و بگوییم آقا! غیرت! آقا! غیرت! اول باید غیرت مرد را به رخ‌اش بکشیم. امیرالمؤمنین(ع) یقه مردان را می‌گیرد و می‌فرماید خجالت نمی‌کشید که زن‌هایتان در کوچه‌ها تنه به تنه مردان می‌زنند؟ پشت هر زن بی‌حجاب یا بدحجاب یک مرد بی‌غیرت یا کم‌غیرت قرار دارد و دشمن قبل از اینکه حجاب زن را نشانه رفته باشد، غیرت مرد را نشانه رفته است. نمی‌خواهم بگویم دلیل بدحجابی فقط این است. بحثم هم این نیست. بدحجابی دلایل مختلفی دارد. گاهی اوقات جهالت است. گاهی اوقات عقده‌های روانی زن است که با پوشش نامناسب بیرون می‌آید. گاهی اوقات تربیت‌ غلط خانوادگی است. گاهی اوقات ممکن است مسئله سیاسی و دهان کجی به دین و نظام دینی باشد، اما یکی از مهم‌ترین دلایل بی‌حجابی، بی‌غیرتی و کم‌غیرتی مرد است. در خانه‌ هر زنی برادر، پدر یا شوهری هست. اگر او غیرت به خرج بدهد و جلوی او بایستد، جلوی بسیاری از این وضعیت‌ها را می‌تواند بگیرد. 

 

خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله آسید مصطفی بهشتی‌نژاد را. از خوبان و صلحای اصفهان و داماد و شوهر خواهر شهید دکتر بهشتی و پدر دو شهید بود. ایشان حدود 40، 50 سال پیش با جمعی از مردم اصفهان از مرز قصر شیرین راهی عتبات شدند. در مرز، ایشان حس کرد مأموری که پاسپورت‌ها را چک می‌کند، به بهانه اینکه می‌خواهد عکس خانم‌ها را با خودشان تطبیق بدهد، چشم‌چرانی می‌کند. کمی که دقت کرد و مطمئن شد که این مأمور چشم پاک نیست، وقتی نوبت به ایشان رسید و قرار شد آن مأمور پاسپورت خانم ایشان را ببیند، گفت: «این همه زن می‌آیند که عبور کنند. یک مأمور زن بگذارید که خانم‌ها را ببیند.» مأمور جواب داد: «نخیر، خودم باید ببینم.» ایشان گفت: «من نمی‌گذارم.» مأمور گفت: «من هم نمی‌گذارم عبور کنی.» بقیه گفتند: «حاج‌آقا! یک نگاه می‌کند و رد می‌شویم.» ایشان گفت: «خیر، زیارت سیدالشهدا(ع) مستحب است، ولی حفظ غیرت و ناموس واجب است. ما غیرت را از خود ایشان  یاد گرفته‌ایم.» ایشان یکی دو روز در قصر شیرین می‌ماند، بلکه این مأمور عوض شود یا از خر شیطان پایین بیاید، ولی او همان جا سفت و محکم ایستاده بود و می‌گفت‌ نمی‌گذارم بروی. ایشان هم می‌گفت ما هم نمی‌رویم. از دور سلامی به ابا عبدالله(ع) کرد و با خانم برگشتند و به مشهد رفتند و زیارت کردند و به اصفهان رفتند. کاروانی‌ها رفتند و برگشتند و بعضی از آنها پیش ایشان آمدند و گفتند: «حاج‌آقا! ما حاضریم ثواب این زیارتِ رفته‌مان را با زیارتِ نرفته شما عوض کنیم.» 

 

آقازاده ایشان می‌گفت مدتی گذشت و ایشان بیماری سختی گرفت و در یک سحر دوشنبه ساعت دو و نیم نیمه شب از دنیا رفت. ما مراسم را گرفتیم و دو سه روز گذشت و یک جوانی آمد و در زد و پرسید: «منزل آسید مصطفی بهشتی‌نژاد همین جاست؟» گفتیم: «بله.» گفت: «پدر شما دوشنبه شب از دنیا رفت؟» گفتیم: «بله.» گفت: «ساعت دو و بیست دقیقه یا دو و نیم نیمه شب؟» گفتیم: «بله، همین‌ طور است.» دیدم همه جزئیات را دارد می‌گوید. پرسیدم: «چطور مگر؟» گفت: «من نه اصلاً شما را می‌شناسم و نه پدرتان را می‌شناختم، نه می‌دانستم خانه‌تان کجاست. دوشنبه سحر خواب دیدم دارم به حرم امام رضا(ع) مشرف می‌شوم و آقا دارند از حرم بیرون می‌آیند. خدمت آقا سلام عرض کردم و پرسیدم کجا تشریف می‌برید؟ حضرت فرمودند یکی از شیعیان ما در اصفهان، آقای سید مصطفی بهشتی‌نژاد موقع مرگش هست. به بالینش می‌روم. از خواب بلند شدم و به ساعت نگاه کردم و دیدم دو و بیست دقیقه است. به اصفهان آمدم و پرسان پرسان پرسیدم سید مصطفی بهشتی‌نژاد کیست. آدرس دادند و به خانه شما آمدم تا ببینم خوابی که دیده‌ام صادق هست یا نه، دیدم درست است. امام رضا(ع) فرمودند یکی از شیعیان ما سید مصطفی بهشتی‌نژاد است و موقع مرگش رسیده و ما باید بر بالینش باشیم.» 

درود خدا بر انسان‌های با غیرت. از غیرت ناموسی مهم‌تر غیرت دینی است. به این دلیل که اگر باید ناموسم برایم مهم باشد که هست، ناموس خدا باید برایم مهم‌تر باشد. ناموس خدا همان محترمات الهی و حریم‌هایی است که خداوند متعال دوست‌شان دارد و از آنها دفاع می‌‌کند و نمی‌گذارد کسی به آنها تعرض کند. احکام الهی، حدود الهی، قرآن، انبیا و اولیای الهی، حقوق مؤمنین و... حقوق مؤمنین جزو نوامیس الهی است. حقوق مؤمنین و مسلمین جزو حقوق الله است. 

 

 

از امیرالمؤمنین(ع) در کتاب غررالحکم نقل شده است: «جَعلَ اللَّهُ سبحانَهُ حُقوقَ عِبادِهِ مُقَدِّمَةً لحُقوقِه» خداوند حقوق بندگانش را مقدم بر حقوق خود قرار داده است و اگر کسی حقوق بندگان خدا را رعایت کند، حق‌الله را هم رعایت کرده است. اگر کسی بتواند حقوق مردم را رعایت کند و زیر پا نگذارد «كانَ ذلِكَ مُؤَدِّياً إِلَى حَقَوقِ الله» او می‌تواند حق خدا را هم رعایت کند. غیرت دینی یعنی اینکه در جایی که لازم است انسان برای خدا خشم بگیرد و اخم کند این کار را بلد باشد. فقط و فقط لبخند نزند.

 

در روایت هم هست که حضرت موسی(ع) غیور بود. آن بزرگوار وقتی 40 روز در کوه طور بود و الواح مقدسه تورات بر ایشان نازل شد، وقتی به سمت قومش برگشت، دید گوساله‌پرست و مشرک شده‌اند، تعبیر قرآن این است: «أَلْقَى الْأَلْوَاح» تورات را آن طرف انداخت «أَخَذَ بِرَأْسِ أَخيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْه»  بر سر برادرش هارون فریاد زد. هارون جزو انبیا ـ انبیای تبلیغی، نه تشریعی ـ بود. حضرت موسی(ع) موهای برادرش را گرفت و کشید و گفت چرا اجازه دادی این کار را بکنند؟ یعنی واکنش تندی نشان داد که معلوم شود یک فاجعه و یک شرک رخ داده است. این غیرت دینی است. 

 

 

مؤمن باید خشم مقدس داشته باشد. خود خدایی که اَرحَمُ‌ الرّاحِمین است، وقتی در موضع غضب قرار می‌گیرد، دیگر هیچ رحمی در کار نیست. در اول سوره نور، وقتی خداوند حد کسی را که مرتکب فحشا شده است بیان می‌کند، می‌فرماید: «الزَّانِيَةُ وَ الزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ واحِدٍ مِنْهُما مِائَةَ جَلْدَةٍ» کسی را که مرتکب فحشا شده است، صد تازیانه بزنید. دنباله آن می‌فرماید: «وَ لا تَأْخُذْكُمْ بِهِما رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّه» دلتان نسوزد. اگر کسی در اینجا دلش بسوزد که 100 تازیانه به او می‌زنند، این دلسوزی شیطانی است. هر دلسوزی‌ای که رحمانی نیست. منِ خدای اَرحَمُ‌ الرّاحِمین می‌گویم بزن. اگر قرار است دلت بسوزد، برای کل جامعه بسوزد که این آسیب رشد نکند. اینجا این 100 تازیانه را بزن و دلت برای جمع بسوزد. گاهی اوقات دل سوختن‌ها شیطانی هستند. در سوره هود نکته قابل توجهی هست. خداوند متعال وقتی به هود(ع) دستور می‌دهد مؤمنین را بردار و از شهر بیرون برو، چون قرار است بر دیگران عذاب نازل شود. تعبیر قرآن این است: «فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْل» نیمه شب مؤمنین را بردار و بیرون برو. «وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ» هیچ‌کدام به پشت سرتان نگاه نکنید. برنگردید. چرا؟ بعضی از مفسرین گفته‌اند چون بعضی از قوم و خویش‌هایشان در آنجا بودند و شاید اگر برمی‌گشتند در دلشان دلسوزی پدید می‌آمد و نگاه دلسوزانه‌ای می‌کردند. خدا می‌فرماید این کار را نکنید، چون تاریکی اهل عذاب شما را هم می‌گیرد. میل به کافر، میل پیدا کردن به ستمگری که اهل عذاب است باعث می‌شود تاریکی شما را هم بگیرد و لذا در قرآن فرموده است: «وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّار» مبادا در جایی میل به کفار و ستمگران پیدا کنید که دامن شما را هم می‌گیرد. 

 

در هر حال خشم مقدس یکی از خصوصیات یک مؤمن است. اگر در مسائل شخصی کسی به اهل بیت(ع) ظلم می‌کرد، در نهایت مدارا و عفو برخورد می‌کردند. طرف می‌آمد با کمال پررویی چشم در چشم امام حسن مجتبی(ع)، امام محمدباقر(ع) می‌ایستاد و دشنام می‌داد. نعوذ بالله! انسان واقعاً تعجب می‌کند. طرف می‌آمد و به امام محمدباقر(ع) می‌گفت اَنتَ بَقَر. اهل بیت(ع) وقتی با چنین صحنه‌ای روبرو می‌شدند، می‌پرسیدند: «آیا در این شهر غریبی؟ جا نداری؟ ما در خانه‌مان جا داریم. اگر بخواهی امشب می‌توانی مهمان ما باشی» و از او پذیرایی می‌کردند.  

 

 

امیرالمؤمنین(ع) در خطبه 73 نهج‌البلاغه در قضایای غصب خلافت بعد از رحلت پیامبر(ص) می‌فرماید: «وَ اللَّهِ لَأُسْلِمَنَّ مَا سَلِمَتْ أُمُورُ الْمُسْلِمِينَ وَ لَمْ يَكُنْ فِيهَا جَوْرٌ إِلَّا عَلَيَّ خَاصَّة» تا وقتی که ظلم فقط به من است و امور مسلمین دارد می‌گذرد، با استخوانی در گلو و خاری در چشم صبر می‌کنم.» در معاشرت‌ها با افراد نهایت مدارا را می‌کرد. در خانواده نهایت عفو، مسامحه و گذشت و مدارا را داشت. پیغمبر اکرم بسیار نرم بودند و هنگامی که بعضی از همسران ایشان تندی و جسارت می‌کردند، به آنان لبخند می‌زدند، اما در جایی که پای دین خدا و احکام الهی و حقوق مؤمنین درمیان بود، قاطع و با صلابت بودند و ذره‌ای نرمی نشان نمی‌دادند. حضرت زهرا(س) در خطبه‌ای که در جمع زنان مهاجر و انصار خواندند، فرمودند یکی از دلایلی که ابوالحسن علی(ع) را کنار زدند، این بود که او«تَنَمُّرِهُ فی ذاتِ الله» چون در راه خدا مثل شیر بود. در جایی که پای دین و احکام خدا در میان بود قاطعانه عمل می‌‌کرد و ذره‌ای گذشت نداشت و کوتاه نمی‌آمد. 

 

شاید شنیده باشید؛ پیامبر(ص) امیرالمؤمنین(ع) را با جمعی به یمن فرستادند که اموالی را از آنجا جمع‌آوری کنند. ظاهراً سال آخر عمر پیغمبر(ص) هم بوده است. وقتی امیرالمؤمنین(ع) با آن جمع از مسلمانان به یمن می‌رود و اموال را جمع می‌کنند، سریع برمی‌گردند که به حج پیامبر(ص) برسند. نزدیکی‌های مکه که رسیدند، امیرالمؤمنین(ع) جلوتر آمد که بتواند خدمت پیامبر(ص) برسد. وقتی حضرت رسید، پیامبر(ص) فرمودند: «علی جان! خوب است برگردی و با بقیه بیایی.» حضرت برگشت و دید کسانی که با ایشان به یمن رفته بودند، لباس‌هایی را که از مردم یمن گرفته بودند و متعلق به بیت‌المال بود و باید به دست پیامبر(ص) می‌رساندند تا ایشان تقسیم کنند، پوشیده‌اند. امیرالمؤمنین(ع) تند شد و فرمود: «چرا این کار را کردید؟» جواب دادند: «می‌خواستیم تر و تمیز و نو بر عهد و عیال و خانواده‌هایمان وارد شویم.» حضرت فرمود: «تا وقتی پیامبر(ص) تقسیم نکرده و سهم شما را نداده است، حق ندارید دست به بیت‌المال بزنید. آنها را برگردانید» و لباس‌ها را از تنشان در آورد. این کار حضرت خیلی به آنها برخورد و دلخور شدند و موقعی که بر پیامبر(ص) وارد شدند گله کردند و گفتند: «یا رسول‌الله! علی خیلی خشن است. حالا ما لباسی را به تن کردیم. چیزی نشده است.» پیغمبر(ص) فرمودند: «اِرفَع أَلْسِنَتِكُمْ عَن شِکایَه علی» زبانتان را از شکایت از علی به کام بگیرید. «وَ اِنَّه خَشِنٌ فی ذاتِ الله» اگر علی خشن و قاطع است، در راه خداست. علی همان علی است که اشک یتیم او را به زانو در می‌آورد. این علی خشن است؟ این علی همان علی است که وقتی یتیم می‌بیند زانوهایش می‌لرزد. امیرالمؤمنین(ع) در دو جا نقطه ضعف داشت و زانوهایش می‌لرزید. یکی در محضر خدا و به هنگام نماز و مناجات و یک وقت هم موقعی که اشک یتیم، مظلوم یا محرومی را می‌دید، طاقت نمی‌آورد. 

 

 

 

 

در زمان امیرالمؤمنین(ع) ابن حَرَمِه مسئول مالی بازار اهواز بود. ایشان شنید که او خیانت کرده و رشوه گرفته است. به محض اینکه این خبر به امیرالمؤمنین(ع)رسید، نامه‌ای به فرماندار اهواز نوشت: «اِخبَرَنی عُیُونی» بازرس‌های مخفی به من خبر داده‌اند ناظر مالی بازار اهواز، ابن حَرَمِه خیانت کرده است. به محض اینکه  این حکم  به دستت رسید، او را عزل و زندانی کن و بعد هم در نماز جمعه، یعنی جایی که همه مردم او را ببینند 35 ضربه تازیانه به او بزن و آبرویش را ببر، چون او آبروی نظام دینی را برده است. ممکن است بعضی‌ها در نظام دینی گاهی از روی دلسوزی بگویند اگر کسی خیانت و خطایی کرده است لاپوشانی کنیم. اسمش را نبریم و چیزی نگوییم. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید ابن حَرَمِه را جلوی چشم مردم 35 ضربه شلاق بزن و او را در بازاری که خیانت کرده است بگردان، چون درست است که او یک شخص است و آبرویش می‌رود، ولی آبروی نظام محفوظ می‌ماند. حضرت سریع اقدام می‌کرد. 

 

 

سوده حمدانیه یک زن محبّ امیرالمؤمنین(ع) است که یک وقت معاویه را به گریه در آورد و فضایل حضرت را پیش او گفت. سوده حمدانیه یک موقع بعد از نماز جمعه خدمت امیرالمؤمنین(ع) رسید، حضرت داشت ذکر می‌گفت و سریع تمام و توجه کرد که این زن چه می‌گوید. سوده حمدانیه گفت: «آقا! در فلان منطقه‌ای که دارم زندگی می‌کنم، یکی از کارگزاران شما خیانت کرده، رشوه گرفته و بالا کشیده است. مردم هم پچ‌پچ می‌کنند که این چه جور حکومتی است که این ‌طور عمل می‌کند؟» امیرالمؤمنین(ع) بررسی کردند و این گزارش سوده حمدانیه تأیید شد. حضرت بلند بلند گریه کرد و فرمود: «خدایا! شاهد هستی که بی‌خبر بودم.» همان جا فوراً حکمی نوشت و معطل نکرد و آن را به سوده داد و گفت می‌بری و در همان منطقه این را به مسئول مافوقش می‌دهی که این از کار برکنار است و دیگر از طرف ما نیست و باید محاکمه شود. سرعت عمل موضوعیت دارد. 

 

 

خشم مقدس و غیرت دینی یعنی اینکه در آنجا که نسبت به حقوق مؤمنین و حدود الهی و نسبت به انبیا و اولیای الهی تعرضی می‌شود، انسان محکم بایستد. در زمان وجود مقدس سیدالشهدا(ع)، مظهر غیرت خدا، ابا عبدالله الحسین(ع) در جایی که انحطاط در جامعه مسلمین داشت کاری می‌کرد که از اسلام فقط اسمی باقی بماند، غیرت دینی حضرت ایشان را به چنین قیام باعظمتی کشانید. 

 

یکی از خطراتی که هر انقلابی را تهدید می‌کند، ارتجاع به ارزش‌ها و سنت‌های جاهلی و قبل از انقلاب است خداوند متعال در قرآن در موارد متعددی به مؤمنین هشدار داده است. امروز این برای ما درس است. پروردگار عالم در سوره آل‌عمران می‌فرماید اگر پیغمبر(ص) به شهادت رسید یا از دنیا رفت: «...يَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ» آیا شما به گذشته برمی‌گردید؟ مبادا به همان سنت‌های قبل برگردید. در سوره مائده فرمود اگر شما از اصول و ارزش‌های دین خودتان دست بردارید و به عقب برگردید: « مَن يَرتَدَّ مِنكُم عَن دينِهِ فَسَوفَ يَأتِي اللَّهُ بِقَومٍ يُحِبُّهُم وَيُحِبّونَه» خدا با کسی قوم و خویشی ندارد و پرچم دفاع از دین را از شما می‌گیرد و به قوم دیگری می‌دهد. پیغمبر اکرم(ص) هم این را پیش‌بینی می‌کردند. ایشان در رؤیای صادقه دیدند پس از رحلتشان بعضی از بنی تمیم، بنی عدی و بنی امیه از منبر ایشان بالا می‌روند و مردم را به قهقرا سوق می‌دهند. خیلی نگران شدند، طوری که جبرئیل آیاتی را برای تسلی ایشان آورد. این احتمال می‌رفت که بعد از نهضت پیغمبر(ص) بازگشت به خصلت‌های جاهلی زنده شود که متأسفانه همین‌طور هم شد و با انحراف از غدیر و کوتاه شدن دست امت از دامان ولی خدا و رهبر الهی، به‌تدریج زاویه انحراف باز شد و معیارهای طاغوتی و جاهلی برگشتند. تبعیض در عرب و عجم، تبعیض در بیت‌المال و فرق گذاشتن و دست بردن در بیت‌المال، به‌خصوص در دوران خلیفه سوم که شیعه و سنی نقل کرده‌اند که ریخت و پاش‌های فراوانی صورت گرفت و او کسانی را سر کار آورد که از حزب خودش بودند. قوم و خویش‌بازی رایج گردید و اگر بعضی از اقربا خیانت هم می‌کردند، خلیفه را کنار نمی‌گذاشت. فوقش می‌گفتند: این‌طور تشخیص داد و خطایی کرد. عیب ندارد، یعنی تبعیض در برخورد با خطاکار. 

 

 

امام حسین(ع) در روز عاشورا که اشقیا هلهله می‌کردند تا صدای موعظه حضرت به کسی نرسد در پاسخ به حضرت زینب(س) که سئوال فرمود: «برادر! چرا اینها این ‌طورند؟» فرمود: «مُلِئَتْ بُطُونُهُمْ مِنَ الْحَرَام» شکم‌هایشان از مال حرام پر شده است و دیگر گوششان کلام حق را نمی‌شنود. آلودگی رهبران فاسق، جامعه را به این شکل آلوده کرده بود. امام حسین(ع) با چنین وضعیتی مواجه بود. اوج انحراف از غدیر و برگشت به خصلت‌های جاهلی در زمان یزید نمود پیداکرد و او علناً کفر می‌گفت.  امام حسین(ع) می‌فرمود: «مُعْلِنٌ بِالْفِسْق». معاویه لاپوشانی می‌کرد، ولی یزید علنی کفر می‌گفت و فسق مرتکب می‌شد. وجود مقدس سیدالشهدا(ع) فرمود در چنین وضعیتی فقط نامی از اسلام می‌ماند. نماز، روزه و حج هست، قرآن هم می‌خوانند، اما هیچ خاصیتی ندارد، چون جهت‌گیری به سمت خدا نیست. مگر الان در عربستان قرآن نمی‌خوانند؟ مگر حج نیست؟ مگر نماز نیست؟ اما دینی است که با شرک هم می‌سازد. نه فقط با شرک می‌سازد، بلکه به نیابت از او با مسلمین برخورد هم می‌کند. وهابیت و از آن طرف هم شیعه انگلیسی. او هم روضه می‌خواند و سینه می‌زند، اما وهن شیعه و خدمت به شرک است. 

 

دین و جامعه‌ای که رهبر الهی بالای سرش نباشد دچار چنین انحرافاتی می‌شود. اینکه امام رضا(ع) در سفر به نیشابور فرمود: «لااِلهَ اِلاَّ اللّهُ‌ دَخَلَ فِی حِصْنِی وَمَنْ دَخَلَ فِی حِصْنِی اَمِنَ مِنْ عَذَابِی» شرط توحید من هستم: «بِشَرْطِهَا وَشُروُطِهَا وَاَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» چون توحید بدون ولایت به همین توحید وهابی کشیده می‌شود که با شرک سازگار است و جاده صاف‌کن شرک می‌شود. جامعه دینی در جایی از انحرافات مصون می‌ماند که: 

 

 

به نظرم می‌رسد تعبیر انقلابی‌گری که مقام معظم رهبری در این دو سه سال اخیر خیلی روی آن تأکید دارند شاید عبارت الاخرای همین تعبیر غیرت دینی است که در معارف دینی ما هست. یعنی همان شاخصه‌هایی که ایشان برای انقلابی‌گری فرمودند، مخصوص فردی است که غیرت دینی دارد، یعنی باید تقوا داشته و دشمن‌شناس باشد.وجود مقدس سیدالشهدا(ع) در چنین موقعیتی که خودش فرمود: «کِتابِ اللّه ِ وَ سُنَّةِ نَبِیهِ، فَاِنَّ السُنَةَ قَد اُمِیتَت وَ البِدعَةَ قَد اُحیَیت» سنت پیامبر(ص) مرده است. خصلت‌هایی که پیامبر(ص) با خون دل جا انداخت، از بین رفته‌ و بدعت‌ و معیارهای جاهلیت و چیزهایی که در دین نبودند، زنده شده‌اند. سیدالشهدا(ع) پس از نماز در خطبه‌ای که در جمع یاران خودش و لشکریان حرّ فرمود که رسول خدا(ص) فرمود: «مَنْ رَأَى سُلْطَاناً جَائِراً مُسْتَحِلًّا لِحُرُمِ اللَّهِ نَاكِثاً لِعَهْدِ اللَّهِ مُخَالِفاً لِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ يَعْمَلُ فِي عِبَادِ اللَّهِ بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوَانِ ثُمَّ لَمْ يُغَيِّرْ بِقَوْلٍ وَ لَا فِعْلٍ كَانَ حَقِيقاً عَلَى اللَّهِ بِقَوْلٍ أَنْ يُدْخِلَهُ مَدْخَلَهُ» اگر کسی ببیند یک جائر و ستمگر دارد حلال خدا را حرام می‌کند، قوانین و حدود الهی را زیر پا می‌گذارد، با سنت پیغمبر(ص) مخالفت می‌کند، دارد بدعت‌ها را زنده می‌کند، به مردم ظلم می‌کند و در مقابل او غیرت نداشته باشد و با گفتار و عمل جلوی او نایستد و او را عوض نکند، او را با همان ظالم محشور می‌کنند. 

 

و بعد امام حسین(ع) در خطبه آخرشان فرمودند: «وإِنّیأَحَقَّ النَّاسِ بِهَذَا الْأَمْر» من از همه به این امر سزاوارترم. 

 

 

 

امشبی را شه دین در حرمش مهمان است / عصر فردا بدنش زیر سم اسبان است 

 

من در درس یکی از مراجع بزرگوار تقلید ریاضتی را شنیدم که کاملاً با معارف اهل بیت(ع) سازگار است. جوکی بازی و این حرف‌ها نیست. ریاضت صحیحی است. اگر کسی این ریاضت را تحمل کند، تمام روز عاشورا جز سه ساعتش را که احدی طاقت دیدن آن را ندارد، به او نشان می‌دهند. آن سه ساعت از زمانی است که ابا عبدالله(ع) از اسب افتادند تا وقتی که شمر روی سینه مبارک ایشان نشست. احدی طاقت دیدن این سه ساعت را ندارد. بعد ایشان می‌گفت، اما این سه ساعت جلوی چشم امام زمان(عج) است و ایشان همه را می‌بینند. آن وقت ببینید در زیارت ناحیه می‌گوید: «صَباحاً وَمَساءً وَلَأَبْكِيَنَّ لَكَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً». یعنی چه؟ 

 

اجازه می‌خواهم چند جمله زیارت ناحیه را بخوانم و ترجمه کنم. جدّ غریبم «یا اَبا عَبدالله! قَدْ عَجِبَتْ مِنْ صَبْرِكَ مَلائِكَةُ السَّماوات»، از صبر تو ملائکه آسمان شگفت‌زده شدند. می‌دانید بلای ابا عبدالله(ع) علاوه بر سنگینی و سختی‌هایی که بر وجود نازنین خودش وارد آمد، بلای تمام اصحاب، یاران، فرزندان، اهل و عیال، همه بلای خود امام حسین(ع) است. یعنی ابا عبدالله(ع) این گل‌ها را تربیت کرده است و حالا در روز عاشورا باید پرپر شوند. امام حسین(ع) علی‌اکبر را علی‌اکبر(ع) کرد، اباالفضل را اباالفضل(ع) کرد. حضرت زینب را حضرت زینب(س) کرد. حبیب را حبیب کرد. اهل معرفت می‌گویند وقتی استادی می‌خواهد شاگردی را بپروراند، اگر شاگرد یک قدم می‌رود، استاد باید ده قدم برود. سنگینی بار روی دوش استاد است. این استاد همه این شاگردانش را آورده است و حالا باید پرپر شوند. اینها همه قبل از هر چیزی بلای خود سیدالشهدا(ع) است. سنگینی بلا علاوه بر بلای شخص خودش بر دوش اوست. از این جهت امام زمان(عج) می‌فرماید ملائکه آسمان از صبر تو تعجب کردند. «فَأَحْدَقُوا بِكَ مِنْ كُلِّ الْجَهات» از هر طرف آمدند و محاصره‌ات کردند. آن موقعی بود که آقا تنهای تنها شده بود «وَأَثْخَنُوك» آن‌قدر به تو جراحت زدند که ناتوان شدی و از پا در آمدی. مرحوم محدث قمی در نفس‌المهموم می‌نویسد 33 ضربه نیزه و بی‌شماری ضربات شمشیر بر حضرت وارد شده بود. امام سجاد(ع) یا برخی از بنی اسد نقل کرده‌اند وقتی می‌خواستند بدن مطهر ایشان را دفن کنند، این بدن این‌چنین بود. «وَحالُوا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الرَّواح» بین تو و رهایی و خلاصی فاصله انداختند. یعنی محاصره‌ات کردند و نگذاشتند جایی بروی. « وَلَمْ يَبْقَ لَكَ ناصِر» دیگر یاوری نداشتی و تنها بودی. « وَأَنْتَ مُحْتَسِبٌ صابِر» به حساب خدا می‌گذاشتی و صبر می‌کردی. «تَذُبُّ عَنْ نِسْوَتِكَ وَأَوْلادِك» از زن و بچه‌ات دفاع می‌کردی. «حَتَّى نَكَسُوكَ عَنْ جَوادِك» تا تو را از اسب سرنگون کردند. «فَهَوَيْتَ إِلَى الْأَرْضِ جَريحا» این جمله فقط در زیارت ناحیه مقدسه هست. در هیچ مقتلی نیست. فقط اینجاست. «تَطَؤُكَ الْخُيُولُ بِحَوافِرِها» مجروح بر زمین افتادی که اسب‌ها بر تو تاختند. ما آن چیزی که شنیده بودیم، بعد از شهادت تاختند، ولی دو پیکر بودند که اسب‌ها در زمان حیات بر آنها تاختند. یکی قاسم ابن الحسن(ع) بود که اسب‌ها زمانی که او هنوز مجروح و زنده بود بر او تاختند و زیر دست و پا قرار گرفت و یکی طبق زیارت ناحیه مقدسه، خود وجود مقدس ابا عبدالله(ع)، «وَتَعْلُوكَ الطُّغاةُ بِبَواتِرِها» با شمشیر آخته بر بالین تو آمدند «قَدْ رَشَحَ لِلْمَوْتِ جَبينُك» عرق مرگ بر پیشانیت نشست «وَاخْتَلَفَتْ بِالْإِنْقِباضِ وَالْإِنْبِساطِ شِمالُكَ وَيَمينُك» به چپ و راست می‌پیچیدی و از این پهلو به آن پهلو می‌شدی و در خون خودت می‌غلتیدی. «تُديرُ طَرْفاً خَفِيّاً إِلى رَحْلِكَ وَبَيْتِك» با گوشه چشمت به خیمه‌ها نگاه می‌کردی. «وَقَدْ شَغَلْتَ بِنَفْسِكَ عَنْ وُلْدِكَ وَأَهاليك» و دیگر از اهل و فرزندانت چشم بستی و در لحظات آخر مشغول خودت شدی. ناگهان «وَأَسْرَعَ فَرَسُكَ شارِداً، إِلى خِيامِكَ قاصِداً» اسب بی‌صاحب به سمت خیمه‌ها برگشت. « مُحَمْحِما» در حالی که شیهه می‌کشید و گریه می‌کرد. این اسب باوفا گریه می‌کرد. فَلَمَّا رَأَيْنَ النِّساءُ جَوادَكَ مَخْزِيّا» وقتی زن‌ها دیدند این اسب شرمنده از اینکه صاحبش را گذاشته و آمده است «وَنَظَرْنَ سَرْجَكَ عَلَيْهِ مَلْوِيّا» زین واژگون را بر او دیدند «بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ، ناشِراتِ الشُّعُورِ عَلَى الْخُدُود» از خیمه‌ها بیرون دویدند، موهای آشفته و بر صورت‌هایشان «لاطِماتِ الْوُجُوهِ سافِرات» می‌کوبیدند «وَبِالْعَويلِ داعِيات» شیون و ناله می‌کردند «وَبَعْدَ الْعِزِّ مُذَلَّلات» از اوج عزت فرو افتاده بودند «وَ إِلى مَصْرَعِكَ مُبادِرات» به سوی مقتل می‌دویدند. چه کسی از همه جلوتر می‌دوید؟ نمی‌دانم. شاید خواهرش بود بی‌تاب برادر. شاید هم آخر از همه می‌آمد و بچه‌هایی را که می‌افتادند بغل می‌کرد، چون از این به بعد مسئولیت به دوش خواهر افتاده بود.

 

 «والشِّمْرُ جالِسٌ عَلى صَدْرِكَ، وَمُولِغٌ سَيْفَهُ عَلى نَحْرِك» شمشیر را بر گلوی تو گذاشت. اینها خیلی سنگین است. یا صاحب الزمان! روضه خودتان است. اگر شب عاشورا نبود، خواندنی نبود. «قابِضٌ عَلى شَيْبَتِكَ بِيَدِه» با یک دست محاسن اباعبدالله(ع) را گرفته بود «ذابِحٌ لَكَ بِمُهَنَّدِه» با دست دیگری ذبح می‌کرد.